Wat zijn de gevolgen van een oplopende Amerikaanse staatsschuld? De financiële markten maken zich al enige tijd druk over de vraag: maakt de economie een harde of een zachte landing? Maar zoals we al eerder stelden: misschien is de vraag gerechtvaardigd of er überhaupt wel een landing komt. Het heeft er inderdaad steeds meer schijn van dat er ‘gewoon’ een doorstart komt, zonder dat de ‘luchtverkeersleiding’ eraan te pas hoeft te komen. Kijkend naar de banengroei, met in december nog 330.000 banen erbij in de VS, zitten er hooguit wat tijdelijke effecten in, die je in de verwachting mee kunt nemen.

Amerikaanse staatsschuld

Onder de streep levert dat op dat de economische omstandigheden minder aanleiding geven tot renteverlaging dan gedacht. Dat komt nu terug in wat Fed-baas Jerome Powell aangeeft: de rente mag langer hoger blijven. In het programma 60 Minutes zei hij daarover dat de Amerikaanse staatsschuld op termijn onhoudbaar is. Dat is een punt van zorg, zeker bij een rente die veel hoger ligt dan in de afgelopen periode. Als een centrale bankier dat zegt, is dat uitzonderlijk; het geeft aan dat het forse consequenties kan hebben voor de nabije toekomst.

Dat kan op langere termijn een remmende werking hebben op de economie. Als de rente te veel stijgt en de staatsschuld is nog hoog, dan kun je dat alleen tackelen als de economie hard genoeg groeit. Die groei ís er nog wel, maar de staatsschuld loopt sneller op – alle ingrediënten voor een dead trap-situatie. Je moet naar een situatie waarin begrotingsdiscipline belangrijk is. Het probleem is dat weinig politici die zich daar zorgen over maken, of althans hun vingers daaraan durven te branden: het kan je veel stemmen kosten als je zegt dat je gaat bezuinigen, dus dat blijft een lastig punt. Powell’s opmerking lijkt ook vooral een waarschuwing voor politici te zijn om begrotingsdiscipline serieus te nemen.

Money for nothing

Op micro-economisch niveau gaat dat in zekere zin ook op voor bedrijven: als je kijkt naar de balans van een bedrijf, kijk je naar de schuld en de winst. Uit de vrije winst kún je dividend betalen. De afgelopen 23 jaar kenden we fors dalende rentes, waarbij die rente zelfs naar nul bewoog. Money for nothing dus: zonder iets te doen maakte je meer winst en kon je als bedrijf je dividend verhogen.

Maar alles is nu écht anders: die rente gaat niet meer terug naar nul, waardoor bedrijven die moeten herfinancieren meer geld kwijt zijn aan kapitaalkosten – lees: rente. Dat is alleen maar te compenseren als ze echte innovatiekracht hebben. Ze moeten hun winst en/ of omzet laten groeien willen ze hun dividend verhogen. De AEX bereikte deze week recordniveaus, maar door de samenstelling van de AEX komt het steeds weer neer op een paar bedrijven, die over het algemeen minder last hebben van een stijgende rente omdat ze per saldo veel minder schuld hebben.

In de komende periode moeten we zien hoe de sterke economische cijfers uitwerken: komt er alsnog een ineenstorting van de economie? Als belegger heb je de keuze om naar meerdere categorieën te kijken. Je hoeft niet per se in een bedrijf te beleggen waarvan je het niet eens bent met het beleid of de missie, of productenportefeuille, en je hoeft ook niet per se te beleggen in obligaties van die bedrijven. Je mag best een activistische stem laten horen bij de zaken die je in je portefeuille stopt.

Een goed gespreid mandje

De moraal: balanslezen is nog altijd super belangrijk. Zo’n 25 jaar geleden gingen mensen langs de deur met een Legiolease-constructie of een ander leaseplan voor aandelen. Standaard zaten er vijf aandelen in wat destijds een ‘goed gespreid mandje’ werd genoemd: Unilever, Koninklijke Olie, ING, Akzo en Aegon. Die vijf zitten allemaal nog in de AEX, maar alleen Unilever en Akzo scoorden op total return-basis beter dan de AEX.

Dat de een beter is in het aansturen en aanscherpen van het beleid, hebben we recent gezien: op de kop af een jaar gelden kwamen banken op verschillende plekken in de problemen kwamen, met Credit Suisse als erfopvolger van Lehmann: UBS moest eraan te pas komen als reddende engel. Maar voorkomen is nog altijd beter dan genezen.