Van explosie naar implosie?

Koen BenderEconomie

Op 7 april 2020 werd het laagste punt op de Amerikaanse beurs neergezet in de Covid-19-pandemie. Sindsdien hebben beleggers explosief stijgende koersen gezien. De rente werd zelfs negatief, met alle gevolgen van dien voor alles van waarde. Huizenprijzen explodeerden, waarderingen van ondernemingen, winstgevend of niet, stegen explosief en zelfs moeilijk te waarderen beleggingen zonder kasstromen, zoals cryptomunten, verveelvoudigden in waarde. Het lijkt het slotstuk van bijna 40 jaar van goedkoper wordend geld. In 1982 stond de rente op 12%, om in ruim 40 jaar te dalen naar onder nul. De implosie van de rente leidde tot een explosie in prijzen in die periode.

van explosie naar implosie
Rentedaling 1928 tot 2020

Van negatief naar positief

De gasprijs is alweer fors gedaald

Het feest van de dalende rente kwam eind vorig jaar tot een einde. De eerste signalen van inflatie doken op en de gevolgen van Poetins agressie in Oekraïne deden de rest. Een estafette van stijgende grondstoffen wakkerde inflatie aan. Eerst de olieprijs, toen graan, gevolgd door gas en nu zelfs kolen. Met alle negatieve gevolgen voor consumenten van dien. De rente steeg verder, waardoor woonlasten voor mensen met een hypotheek stegen. Energiekosten stegen waardoor het vrij besteedbare inkomen daalde. De roep om loonsverhogingen is een logisch gevolg daarvan. Inmiddels dalen de energiekosten weer. De gasprijs staat alweer 45% onder de top van eind augustus. En dat is positief. De gestarte loononderhandelingen hebben hun effect en lonen worden alom verhoogd. En ook dat is positief. Als de inflatie daalt (en dat lijkt een kwestie van tijd) maar de lonen gestegen zijn, dan neemt het vrij besteedbare inkomen toe. En dat is positief nieuws, op termijn althans.

iPhone 14

En dat het vrij besteedbare inkomen nog niet zwaar te lijden heeft onder de gestegen kosten blijkt uit detailhandelsverkopen in de VS. Die bleken in augustus onverminderd sterk. Dit cijfer werd weliswaar versterkt door autoverkopen, maar toch. Ook de iPhone 14 van Apple is een sterke indicator dat de consument nog goed in zijn vel zit. De wachttijd voor het nieuwe vlaggenschip is inmiddels 7 weken. Niet door chiptekorten, maar door sterke vraag van consumenten. Niet zo gek dat de consument nog steeds sterk is in de VS, energieprijzen zijn daar lager en de werkgelegenheid is er nog steeds op recordhoogte. Geen reden voor de consument om zich onzeker te voelen.

China stroomt weer

Ook de Chinese economie lijkt weer op gang te komen na een lange periode van sluiting door Covid-19 en droogte. De droogte zorgde voor grote tekorten aan energie die er op haar beurt weer voor zorgden dat fabrieken noodgedwongen stil kwamen te liggen. Die periode van disruptie lijkt nu ten einde.

Maar Powell heeft het beslissende woord

Maar uiteindelijk gaat het om de beslissing van de Amerikaanse centrale bank. In augustus vertelde Jerome Powell dat “het rentebesluit in september afhangt van de totaliteit van de binnengekomen cijfers en de ontwikkeling van de vooruitzichten”. Op basis van de recente cijfers uit de economie mogen we een renteverhoging van 0,75% verwachten. Inflatie is immers nog lang niet afgezwakt en ook de economie laat nog geen tekenen van afkoeling zien. Het inflatiecijfer van afgelopen dinsdag kwam zelfs iets boven de verwachting uit en dat leidde tot een grote daling van de markten. De sterkste daling zelfs sinds juni 2020. De bron was angst voor misschien zelfs een verhoging van 1%.

Toch zijn er ook vooruitzichten die minder rooskleurig zijn. Pakketjesbezorger Fedex waarschuwde donderdag dat het bedrijf een snelle wereldwijde afname van het volume ziet. Reden om een mondiale recessie te voorspellen. In dat geval zou een verhoging van 1% misschien wel veel te hoog zijn. De Fed zal het commentaar van Fedex mee laten wegen in haar besluit.

Waar stopt de implosie van de beurs?

Een belangrijke drijfveer is dus de rente en kapitaal is in korte tijd weer fors duurder geworden. De 10 jaars NL wordt nu verhandeld op een rendement van 2,1%. Nog steeds zo’n 1,5% tot 2% onder het zeer lange termijn-gemiddelde dat goed zou zijn voor de markt. Maar in een paar maanden tijd is de rente van negatief tot 2,1% gestegen. Die schok is het heftigst en leidde tot de forse dalingen op de financiële markten. Inmiddels zijn we daaraan gewend. Geld is niet meer gratis en de investeringen die daarop drijven zullen het moeilijk houden. Dus geen winst of cashflow op de korte termijn, dan blijf je op het strafbankje van de kapitaalmarkten.

Wel winst maar kwetsbaar voor inflatie door veel personeel of grondstoffen? Geen stafbankje, maar ook geen glorieuze toekomst. We zagen de afgelopen week de lange arm van de politici die nu de winsten van energiebedrijven gaan afromen ten gunste van consumenten. Een tijdelijke maar ingrijpende maatregel, zeker voor beleggers die deze sector als een veilige haven hadden bestempeld.

De bodem van de markt zal worden bepaald door zicht op het bereiken van het plafond in de rente. Wij denken dat een 10-jaarsrente van zo’n 3,5% dat plafond zal zijn. Daar zijn we nog niet, maar wel al veel dichterbij dan afgelopen januari. De stijging neemt in snelheid af en daarmee wordt de zichtbaarheid voor beleggers beter. We verwachten dus geen groter dan verwachte rentestappen van de Fed. En door de daling van grondstofprijzen daalt ook de inflatie.

Wat overblijft is een loonsstijging die door consumenten in het voorjaar weer zal worden uitgegeven. Waarom het voorjaar? Dan is koning winter verdwenen, daalt de energierekening en hebben we in de tussentijd redelijke bedrijfscijfers gezien.

De eerste proef wordt het Q3-cijferseizoen dat vanaf de tweede week van oktober begint. Tot die tijd kunnen beleggers nog worden getest door de markt met heftige uitslagen. Daarna kan vanaf het begin van 2023 de huidige implosie weer plaats gaan maken voor en explosie van koersen, als de schade lijkt mee te vallen en een diepe recessie van tafel verdwijnt.