Nu de beurs flink op stoom is en de economieën behoorlijk uit de coronadip kruipen, houdt de angst voor een correctie veel beleggers alweer bezig. Hoewel economie volgens sommigen geen wetenschap is – Joris Luyendijk: ‘de markt gedraagt zich niet als een wetenschappelijk model’ – is het toch interessant om de klassieke cycli eens nader te bespreken. We zitten duidelijk in een periode waarin technologie exponentieel groeit en ook steeds meer integreert in andere sectoren. 

Dat geldt voor voor de hand liggende sectoren als automatisering, robotisering, kunstmatige intelligentie, maar ook voor biotechnologie. Het klinkt in eerste instantie vreemd, maar zelfs de producent van ketchup is een hoogtechnologisch bedrijf geworden door de manier waarop het erin slaagt tomaten, en kruiden volledig steriel in de tube te krijgen, waardoor het geen houdbaarheidsmiddelen meer hoeft toe te voegen. Het gaat dan om industriële technologie.

Verdere globalisering

Technologie vergroot de arbeidsproductiviteit enorm en drukt de inflatie omdat efficiënter, dus meestal goedkoper, geproduceerd kan worden. Daarnaast vergroot technologie de welvaart en maakt ze verdere globalisering mogelijk. Het kan helpen schoner te produceren en in de toekomst CO2-neutraal te worden. Voor dat laatste is heel veel geld beschikbaar.

Ons beeld daarbij is dat dat nog wel even door zal gaan en dat losstaande technologische innovaties steeds meer in elkaar zullen grijpen en de ontwikkelingen versterken. Denk aan big data, die nu samen met kunstmatige intelligentie zorgen voor steeds betrouwbaarder autonoom sturende auto’s. In de landbouw bestaan ze al, tractoren die zonder de boer het land bewerken. Ook dat zal steeds breder toegepast worden. En wat is nou veiliger: een bestuurder van een tractor van 4.000 kilo met een mobieltje aan zijn oor of een zelfrijdende tractor?

Verdere technologisering

Na verschillende fasen in onze geschiedenis, van de locomotief tot de computer, is nu een fase van verdere technologisering aangebroken. Een nog relatief jonge fase die zich met een snelheid ontwikkelt die binnen één generatie tot enorme veranderingen kan leiden. Deze interessante en uitdagende tijden vergen ook het nodige van overheden. China lijkt sterk op te treden tegen de macht van de technologische bedrijven, bijvoorbeeld door het voor kinderen minder toegankelijk maken van games.

We kennen vanuit de geschiedenis verschillende economische cycli. De kortste – de voorraadcyclus, ook wel Kitchencyclus – heeft een duur van drie tot vijf jaar. Deze heeft betrekking op de fluctuatie van voorraden bij bedrijven. Kortweg: als het economisch minder gaat, gaan we eerst onze voorraden afbouwen. Is de voorraad op, dan moet de productie weer opstarten en daarmee ook de inkopen.

De investeringscyclus (Juglar) heeft een lengte van zeven tot elf jaar. Wanneer bedrijven verwachten dat de economie gaat aantrekken, gaan ze investeren in hun productiecapaciteit. En andersom: als ze krimp verwachten houden ze de hand op de knip. De bouwcyclus (Kuznets) duurt vijftien tot vijfentwintig jaar. De langste, de prijzencyclus (Kondratieff), duurt 45 tot 70 jaar. Al deze cycli zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. De praktijk heeft ook uitgewezen dat ze uitkomen. Zo was de kredietcrisis een enorme dip in de economie die door al deze cycli samen voorspeld werd.

Tekorten grondstoffen

De vraag is: waar staan we nu in het licht van eerder besproken technologisering? We zijn eigenlijk net een nieuwe voorraadcyclus begonnen doordat door de coronacrisis veel productie is stilgevallen en tekorten aan grondstoffen en onderdelen zijn ontstaan. Er wordt inmiddels weer veel geïnvesteerd in nieuwe technologie en productielijnen. De arbeidsproductiviteit groeit weer. Een grote crisis zoals de 70-jarige hebben we in 2007 al gehad. We zien dat ook aan de bedrijfswinsten; 80% van de gepubliceerde cijfers verrast positief. Winsten zijn harder gestegen dan de koersen van aandelen.

Niet onbelangrijk is waarschijnlijk het pas gelanceerde klimaatrapport IPCC. Dit zal hopelijk leiden tot wereldwijde maatregelen die ook weer kansen bieden. Verandering is groei en deze keer met technologie als sterke troef. Ondanks de reeds behaalde mooie beursresultaten geloven we dat we nog een paar mooie jaren voor ons kunnen hebben.