Dit artikel verscheen in De Telegraaf op 3 februari 2018

Door Theo Besteman

Wat zit er achter de sterkste daling vrijdag van de Dow Jones in twee jaar tijd? Onzekerheid over oplopende rentes, zorgen om de krappere arbeidsmarkt bij stijgende Amerikaanse lonen de al langer verzwakkende dollar zijn de belangrijkste antwoorden van marktvorsers.

Vrijdag daalde de Dow Jones met 665,75 punten tot 25.520.96 punten. Dat paste in sentiment dat al enige tijd doorzet. De AEX verloor over de week 2,95%, de Dow zakte in vijf dagen met 4,1%.

De beweging van vrijdag op de Dow Jones is de sterkste daling sinds begin januari 2016 (-6,2%) en sinds de verkiezing van president Trump. Toen de Amerikaanse yield, het effectieve rendement, op Amerikaanse staatsobligaties opliep, sloeg vrijdagavond „paniek” toe, aldus econoom Koen Bender van Mercurius Vermogensbeheer. Beleggers drukten vaker op de verkoopknop van hun aandelen dan op ’kopen’.

„Men is onzeker geworden over wat er gebeurt met de rente. Dat volgt overigens op de forse rally die we in januari hebben gehad op de aandelenbeurzen. Een aantal grote banken heeft vanwege die stijging geadviseerd even aan de zijkant te gaan staan”, stelt hij. „Terwijl de economische groei gewoon goed blijft.”

Loonstijging

Het effectieve rendement, de yield, van deze beeldbepalende Amerikaanse tienjaars staatsobligaties versterkte even tot 2,849% en sloot bij 2,842%. Die betere beloning voor obligatiebeleggers is slecht voor de kopers van meer risicovollere aandelenbeleggingen. De Amerikaanse treasuries worden al enige weken fors verkocht.

De markt verwerkte ook het Amerikaanse banenrapport, dat met 200.000 stuks veel beter was dan analisten vooraf hadden ingeschat. Het bericht over de groei van de lonen per uur is cruciaal geweest voor de uiteindelijke daling van de beurs vrijdag, aldus econoom Bender van Mercurius.

Achterblijvend

Die lonen bleven lang achter bij de ontwikkeling van de economie. De stijging met 2,9% afgelopen maand vergeleken met dezelfde maanden vorig jaar is de sterkste groei sinds 2009.

„Dat wakkert bij beleggers de angst voor verdere prijsstijgingen, meer inflatie aan”, aldus Bender.

Andere analisten noemen het vanwege die stijging waarschijnlijker dat de Amerikaanse Federal Reserve meer zal gaan doen dan de drie renteverhogingen die tot nu toe gepland staan voor dit jaar. Veel bedrijven zullen gehoor gaan geven aan de oproep aan bedrijven om salarissen van werknemers te verhogen, menen economen van ING.

Wal-Mart

Daaronder Wal-Mart, met 500.000 werknemers een van de peilstokken in de economie. Bender: „Hun werknemers kunnen met de krappe arbeidsmarkt er net zo goed voor gaan kiezen om hamburgers te bakken bij McDonald’s. De loonstijging is nodig om personeel vast te houden.” ING verwacht een inflatie tot 3% deze zomer in de Verenigde Staten, terwijl de economie al met 3% stijgt.

„Beleggers moeten met de stijgende marktrente gaan afwegen in hoeverre de aandelen op de beurs zullen stijgen. Of die meer opleveren dan andere beleggingsvormen of sparen op termijn gaan bieden”, aldus Bender. „Zij zijn afgelopen maanden verwend geraakt, met omhoog kruipende beurzen. Een terugval van 1% was al veel.”

Algortimes

Computeralgorimtes van handelaren verklaren deels de versterkte daling in de laten uren vrijdag, zeggen analisten. Die software heeft vooraf ingestelde begrenzingen. Zakt de beurs daar doorheen, dan wordt automatisch verkocht. De computerprogramma’s reageren ook op die van de concurrent. Dat zorgt tot zekere hoogte voor een domino-effect.

„De beleggers concluderen kennelijk: de groei van rendement op aandelen, die al fors is geweest, moet de komende tijd wel erg sterk zijn om dit niveau te kunnen blijven houden. Dus stappen ze even uit.”

Wat meespeelt is dat Fed-voorzitter Janet Yellen is vertrokken. Aan haar opvolger Jerome Powell zal de markt nog moeten wennen, zegt de econoom.

„Deze daling is historisch gezien niet zo gek. Ik verwacht maandag ook een herstel in de handel. Beleggers verwerken komende twee, drie weken nog veel bedrijfsresultaten van afgelopen kwartaal. Dan komen ze meer tot rust”, zegt Bender.